Kooperatif ve Tarihi

Kooperatifin Tanımı

Kooperatifin herkesçe kabul edilen bir tanımı yoktur ancak kooperatif işbirliğini vurgulayan bir kavramdır. Kooperatifçilik kelimesi latince “cooperatio” kelimesinden türetilmiştir. “Cooperatio” Latincede işbirliği ve bunun fiili olan “cooperari” kelimesi de işbirliği etmek anlamındadır. Kooperatifçilik ya da kooperasyon (co-operation) geniş anlamda büyük bir kitlenin aradığı bir sonuca ulaşmak için ortaklaşa gösterilen bir faaliyette gayret ve olanakları birleştirmek, bir araya toplamak (koordine etmek) ve ahenkleştirmek demektir.

Fertler arası veya gruplar arası yalnız ekonomik anlamda bir işbirliği söz konusu ise, dar anlamdaki kooperasyondan bahsediliyor demektir. Kooperatifçilik bu bağlamda, dar anlamdaki kooperasyon kavramını ifade etmektedir. Benzer, fakat, genel menfaatlerin takibi söz konusu ise, geniş anlamda bir kooperasyondan bahsedebiliriz. Burada fertler arası, gruplar arası veya müesseseler arası benzer ve genel menfaatlerin takibi söz konusu olmaktadır. O halde ekonomik, hukuki, siyasi vb. sosyal hayattaki mevcut işbirliği tiplerinin hepsi geniş anlamdaki kooperasyonun kapsamı içine girmektedir.

1969 yılında çıkarılan 1163 sayılı “Kooperatifler Kanunu”na göre “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.”

Dünya Kooperatif Günü

21 Aralık Kooperatif günü olarak kutlanması yanlış bir uygulamadır. Tüm dünyanın 1995 yılından beri her yılın Temmuz ayının ilk Cumartesi günü kutladığı Uluslararası Kooperatifler Günü (UKG) Türkiye’de bazı kooperatif örgütler tarafından ısrarlı biçimde 21 Aralık günü kutlanmaya devam ediyor. 21 Aralık bilindiği gibi 1844 yılında İngiltere’nin Rochdale kasabasında 28 dokuma işçisi tarafından kurulan ilk kooperatifin kuruluş tarihi. Bu tarih Türkiye dışında başka hiçbir ülkede, İngiltere dahil, uluslararası kooperatifler günü olarak kutlanmıyor.

1895 yılında kurulan ICA ise, 1923 yılından itibaren her yılın Temmuz ayının ilk Cumartesi gününü Uluslararası Kooperatifler Günü olarak kutlamaya başlamış ve bu gelenek halen devam ediyor. ICA bir adım daha atarak konuyu Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na taşımış. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu da 16 Aralık 1992 yılında bir karar alarak, ICA’nın 100. kuruluş yılına tekabül eden 1995 yılından itibaren her yılın Temmuz ayının ilk Cumartesi gününün Uluslararası Kooperatifler Günü olarak kutlanmasını kararlaştırmış. BM’in bu kararı tüm üye devletlere bildirmiş ve ICA’nın 1927 yılından beri kutladığı Temmuz ayının ilk Cumartesi günü, BM ve üye devletler tarafından da Uluslararası Kooperatifler Günü olarak kutlanmaya başlanmış.