Kooperatif Nasıl Kurulur
KOOPERATİF HUKUKUNU İLGİLENDİREN MEVZUAT NEDİR?
Kooperatiflerin en temel mevzuatı 1163 sayılı Kooperatifler Kanunudur. Bu kanunda bulunmayan konular için Kooperatifler Kanunu madde 98 “ – Bu kanunda aksine açıklama olmayan hususlarda Türk Ticaret Kanunundaki Anonim şirketlere ait hükümler uygulanır” atfı sebebiyle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.
1163 sayılı Kooperatifler kanunu temel kanun olmakla beraber Tarım Kredi Kooperatifleri için 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu, Tarım Satış Kooperatifleri için ise 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunu uygulanmaktadır.
Kooperatiflerde uygulamada kanundan ziyade ana sözleşmelerin daha ayrıntılı düzenlendiği ve faydalı olduğu söylenebilir. Ana sözleşmeler genellikle ilgili bakanlığın internet sitesinde bulunan tip sözleşmelerden faydalanılarak hazırlanmaktadır. Bu sözleşmelerden faydalanılmayacaksa da Kooperatifler Kanunu madde 4 te ana sözleşmede bulunması zorunlu hususlar belirtilmiştir.
KOOPERATİFİN KURULUŞU NASIL GERÇEKLEŞİR?
Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak anasözleşme ile kurulur. Ana sözleşmenin ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personel huzurunda imzalanması gerekir. Ana sözleşme, Ticaret Bakanlığına verilir. Bakanlığın kuruluşa izin vermesi halinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan olunur. Kooperatif ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Tescilden önce kooperatif namına işlem yapanlar bunlardan şahsan ve zincirleme olarak sorumludur.
KOOPERATİFİN ORGANLARI
Kooperatiflerin kuruluş şemasını oluşturan 3 organ mevcuttur. Bu organlar tüm üyelerden oluşan genel kurul, genel kurul tarafından seçilen yönetim kurulu ve denetçilerdir.
GENEL KURUL
Genel Kurul kooperatiflerin en yetkili organıdır. Kooperatif adına verilecek en önemli kararlarda genel kurulun kanun tarafından belirlenen devredilmez yetkileri mevcuttur. Tüm kooperatif üyelerinden oluşan genel kurulun devredilemez görev ve yetkileri şu şekildedir.
- Bilanço, defterler vb kayıtları incelemek
- İbra
- Huzur hakkı belirleme
- Üyelikten çıkarma itirazlarını değerlendirme
- Yönetim kurulu kararlarının iptaline karar vermek
- Gecikme cezasını belirlemek
- Üst kuruluşlara girmeye karar verme
- Ana sözleşmede değişiklik yapma
- Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirleme
- İmalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini kararlaştırma
- Kooperatifin ortak sayısı ile yapılacak konut sayısını tespit etme
- Hesap tetkik komisyonu seçme
- Kooperatifin tasfiyesine karar vermek
- Konut maliyetlerini, konut bedellerini ve şerefiyelerini belirlemek
Uygulamada genel kurul toplantılarında alınan kararların bir bölümünde “ …… konusunda yönetim kuruluna yetki verilmiştir. ” gibi ibarelerin kullanıldığı görülmektedir. Genel kurulun devredilmez görev ve yetkileri için bu şekilde bir ibarenin yazılması ana sözleşme ve kanuna aykırılık doğuracaktır.